niedziela, 14 października 2007

Walczyli za wolność

Autor: Andrzej Paczkowski
Pierwsze wydanie: Legionowo, 1997
Ilość stron: 150

Opis:
Podtytuł książki brzmi: Uczestnicy walk Powstania Warszawskiego I Rejonu "Marianowo-Brzozów" VII Obwodu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. Po krótkim wprowadzeniu i ogólnej charakterystyce rejonu następuje szczegółowy wykaz Powstańców walczących w I Rejonie. W książce znajdują się także zdjęcia portretowe części z nich. Pozycja raczej wyłącznie dla mocno zainteresowanych tematem, ewentualnie do poszukania podstawowych informacji i jakiejś osobie.

Uwagi:
- Autor brał udział w Powstaniu w batalionie "Zemsta" Zgrupowania "Kampinos"
- W książce znajduje się 220 zdjęć portretowych.

sobota, 13 października 2007

Powstanie Warszawskie w reportażach Jerzego Tomaszewskiego

Autor: Elżbieta Berus, Jerzy Tomaszewski
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1994
Ilość stron:

Opis:
Album zdjęć Jerzego Tomaszewskiego. Fotografie przeplatane są z powstańczym pamiętnikiem autora, a z ciekawszych zdjęć są tu między innymi: zdjęcia żołnierzy Starówki wychodzących z kanału włazem przy ul. Wareckiej (głównie batalion "Miotła), zdjęcia z Woli (oddziały "Radosława" na ul. Okopowej), zdjęcia harcerzy z Poczty Polowej, zdjęcia jeńców niemieckich i inne. Większość fotografii została zrobiona w Śródmieściu oraz na Powiślu. Jakość zdjęć bardzo dobra, dla kolekcjonorów pozycja obowiązkowa.

Uwagi:
- W albumie znajduje się kilkaset zdjęć.
- Książka jest napisana w dwóch językach: po polsku i po angielsku, dlatego znakomicie nadaje się na prezent dla obcokrajowców.

"Obroża" w konspiracji i w Powstaniu Warszawskim

Autor: Jacek Zygmunt Sawicki
Pierwsze wydanie: Warszawa, 2002
Ilość stron: 376

Opis:
Monografia VII Obwodu "Obroża" Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. W pierwszej części przybliżona jest sytuacja w powiecie warszawskiem podczas okupacji - życie codzienne, administracja niemiecka, główne nurty konspiracyjne. W dwóch kolejnych częściach przedstawiona jest konspiracja ZWZ-AK na tym terenie, jej powstanie, rozwój i działalność (m.in. uzbrojenie, walka bieżąca, przyjmowanie zrzutów). Czwarta część natomiast poświęcona jest Powstaniu Warszawskiemu i głównym działaniom w jego trakcie, m. in. Kampinos, batalion "Zaremba"-"Piorun", bitwa pod Jaktorowem, pomoc ludności cywilnej. W epilogu są jeszcze przedstawione losy żołnierzy "Obroży" po Powstaniu, a także lista poległych i różne inne zestawienia. Praca bardzo rzetelna, być może samo Powstanie przedstawione zostało mniej obszernie niż w książce Bartelskiego , ale z drugiej strony tutaj poruszonych jest nieco więcej aspektów tego zrywu. Niezależnie od ocen i po tę pozycję warto sięgnąć, między innymi dla zawartych w niej dokumentów.

Uwagi:
- W książce znajduje się 81 zdjęć, 2 mapki oraz liczne schematy i tabele.

Komenda Główna Armii Krajowej 1939-1945

Autor: Marek Ney-Krwawicz
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1990
Ilość stron: 524

Opis:
Bardzo rzetelna monografia dotycząca dziejów Komendy Głównej AK. Pierwsza część poświęcona jest dziejom Służby Zwycięstwu Polski, która powstała w październiku 1939 r., a później została przekształcona w Związek Walki Zbrojnej, a ten z kolei w Armię Krajową. Druga część opisuje bardzo szczegółowo struktury ZWZ i AK, od sztabu, poprzez poszczególne oddziały (w tym słynną "dwójkę") do Kedywu i innych jednostek. W trzeciej części zawarte jest omówienie funkcjonowania KG ZWZ-AK, czyli kwestie techniczne i praktyczne, takie jak bezpieczeństwo, lokalke, skrytki, legalizacja, kwestie pienieżne itp. Czwarta część natomiast poświęcona jest Powstaniu Warszawskiemu. Na ponad 50 stronach opisane są dzieje KG AK podczas Powstania, kolejne miejsca pobytu (Wola, Starówka, Śródmieście), drugi rzut KG AK etc. Piąta część opisuje działalność KG AK po Powstaniu, aż do rozwiązania Armii Krajowej (19 I 1945), a w szóstej części przedstawione są stany osobowe oraz straty. W aneksie są jeszcze: tabela kryptonimów poszczególnych jednostek organizacyjnych oraz noty biograficzne wybranych osób. Całość jest prawdziwą encyklopedią i pozycją obowiązkową dla szukających dokładnej wiedzy na rzeczony temat.

Uwagi:
- W książce znajdują się 282 zdjęcia, głównie portretowe

Pielęgniarki i sanitariuszki w Powstaniu Warszawskim 1944 r.

Autor: Bożena Urbanek
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1998
Ilość stron: 536

Opis:
Najobszerniejsza monografia dotycząca udziału kobiet w służbie sanitarnej w Powstaniu. W pierwszej części omówione są czasy konspiracji i struktury służb sanitarnych we wszystkich organizacjach (od NSZ do GL), a także podział na okręgi przed godziną "W" i omówienie środkami jakimi dysponowało AK. W drugiej części natomiast bardzo szczegółowo omówiony jest sanitariat w Powstaniu, zarówno według poszczególnych dzielnic, jak i chronologicznie. Na końcu książki znajduje lista powstańczych pielęgniarek i sanitariuszek wraz z placówkami sanitarnymi. Wyjątkowo bogate źródło informacji, dla zainteresowanych tematem absolutnie podstawowa pozycja.

Uwagi:
- W książce znajduje się 159 zdjęć oraz 9 bardzo dobrych mapek.

Grupa Bojowa "Krybar" w walce o Powiśle i Uniwersytet Warszawski

Autor: red. Krzysztof Boruń
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1995
Ilość stron: 128

Opis:
Materiały z sesji historycznej na Uniwersytecie Warszawskim, która odbyła się w listopadzie 1994 r. Stosunkowo niewielkiej objętości referaty dotyczą: ogólnej działalności Grupy Bojowej "Krybar", rodowodów III i VIII Zgrupowania, walk o mosty i o Uniwersytet Warszawski, zdobycia i obrony Elektrowni, samochodu opancerzonego "Kubuś", służby zdrowia i "peżetek", działalności władz cywilnych Powiśla, Harcerskiej Poczty Polowej na Powiślu. W aneksie dodatkowo są cenne sprawozdania mjr Cypriana Odorkiewicza "Krybara" oraz rejonowego delegata rządu Konrada Sieniewicza. Z pewnością ciekawa pozycja dla zainteresowanych Powstaniem na Powiślu, dla pozostałych - można, ale nie trzeba.

Uwagi:
- Większość autorów referatów (w tym redaktor) walczyło w Powstaniu na Powiślu.
- W książce znajduje się 5 mapek, rysunek techniczny "Kubusia" oraz reprodukcje stron tytułowych czterech numerów powstańczej gazetki "Barykada Powiśla".

Gdy zaczniemy walczyć miłością

Autor: red. Grzegorz Górny, Aleksander Kopiński
Pierwsze wydanie: Warszawa, 2004
Ilość stron: 330

Opis:
Podtytuł książki brzmi: Portrety kapelanów powstania warszawskiego. Przybliżone zostały tu następujące osoby: ks. Stefan Kowalczuk "Biblia", ks. Stanisław Tworkowski "Jacek", ks. porf. Jan Salamucha "Jan", siostry sakramentki z klasztoru przy Rynku Nowego Miasta, bł. o. Michał Czartoryski "Ojciec Michał", bł. ks. Józef Stanek "Rudy", ks. Jan Zieja "Rybak", ks. kard. Stefan Wyszuński "Radwan III", ks. biskup Zygmunt Michelis (pastor luterański). Tam gdzie to możliwe portrety zilustrowane są tekstami lub relacjami samych bohaterów. Na końcu książki znajduje się lista kapelanów oddziałów powstańczych. Bardzo cenna pozycja - osobom szukającym informacji o w/w osobach do polecenia jako pierwsza w kolejności, warto też, by sięgnęli po nią pozostali, by zobaczyć, że bohaterstwo wcale nie wymaga walki z bronią w ręku i że był jeszcze ten właśnie bardzo ważny aspekt duchowy Powstania.

Uwagi:
- W książce znajduje się 29 fotografii (nie ma jednak zdjęć portretowych wszystkich bohaterów).
- Książka została wydana przez Muzeum Powstania Warszawskiego

piątek, 12 października 2007

Kościół a Powstanie Warszawskie

Autor: praca zbiorowa
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1994
Ilość stron: 340

Opis:
Opracowanie dotyczące życia religijnego podczas Powstania oraz powstańczym kapelanom. Podzielone jest na cztery główne części. W pierwszej znajdują się wypowiedzi oraz myśli papieży oraz prymasów Polski o Powstaniu Warszawskim; w drugiej znajdują się dokumenty oraz relacje dotyczące życia religijnego w powstańczej Warszawie; w trzeciej natomiast dokumenty i relacje kapelanów oraz o kapelanach; wreszcie czwarta zawiera powstańcze wiersze związane z religią. Bohaterami lub autorami relacji są m.in. księża: Józef Stanek, Józef Warszawski, Jan Salamucha, Wacław Karłowicz. Całkiem niezłe kompendium wiedzy na tytułowy temat, szczególnie, że poprzedza go wstęp z próbą syntezy zagadnienia, autorstwa Mariana Marka Drozdowskiego.

Uwagi:
- W książce znajdują się tylko 2 ilustracje, dotyczące ks. Józefa Stanka (zdjęcie i rysunek pomnika).

Album pamięci narodowej

Autor: Eugeniusz Ajewski
Pierwsze wydanie: Warszawa, 2001
Ilość stron: 760

Opis:
Album poświęcony przede wszystkim miejscom pamięci Powstania Warszawskiego. W pierwszej części przedstawione jest tło historyczne sięgające XVI wieku oraz krótko omówione jest samo Powstanie. W drugiej części znajduje się lista oddziałów powstańczych (każdy z krótkim opisem), wraz ze schematem organizacyjnym Okręgu Warszawskiego AK, a także lista oddziałów partyzanckich z innych okręgów. W trzeciej części natomiast jest bardzo obszerny zbiór zdjęć tablic pamiątkowych i miejsc pamięci, uzupełniony w czwartej części o znaki pamięci powstałe w latach 1999-2001. Pozycja elegancko wydana, dobre źródło wiedzy o oddziałach powstańczych oraz o miejscach pamięci.

Uwagi:
- Autor był żołnierzem mokotowskiej "Baszty" (pseudonim "Kotwa").
- Informacje z opisów powstańczych oddziałów z tej książki są obszernie cytowane na stronie: http://www.pw44.pl/index.html?ID=1&P=2.

Armia Krajowa. Kronika fotograficzna

Autor: Stanisław Kopf, Stefan Starba-Bałuk
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1999
Ilość stron: 640

Opis:
Album fotograficzny obejmujący całość historii Armii Krajowej. Znaleźć tu można m.in. zdjęcia z okupowanej Warszawy, z warszawskiego getta, związane z Szarymi Szeregami, związane z akcjami bojowymi oraz szkoleniem żołnierzy podczas okupacji, dotyczące uzbrojenia AK (także powstańczego), pomocy lotniczej dla Polski, cichociemnych, służb łączności i sanitarnych, partyzantów (m.in. z Gór Świętokrzyskich, z Kresów, z Lubelszczyzny). Samemu Powstaniu poświęcone są strony 469-532, jest na nich sporo ciekawych fotografii, także mniej znanych. Oprócz zdjęć w całej książce są też krótkie informacje historyczne o poszczególnych wydarzeniach. Całość elegancko wydana i godna polecenia.

Uwagi:
- Autorzy byli żołnierzami Powstania: S. Kopf walczył u "Krybara", a a S. Bałuk w batalionie "Pięść".

czwartek, 11 października 2007

Powstańcy Czerniakowa. Kim byliśmy

Autor: Janusz Dereziński
Pierwsze wydanie: Warszawa, 2005
Ilość stron: 148

Opis:
Interesująca analiza socjologiczna dotycząca przekroju społecznego żołnierzy ze Zgrupowania "Kryska". Autor zajmuje się różnymi aspektami zagadnienia, rozważając m.in. strukturę wiekową, strukturę wykształcenia, strukturę zawodową, pochodzenie; opisuje też pod rzeczonym kątem walki na Czerniakowie. Ponadto w książce znajdują się kalendarium strat na Czerniakowie (z wliczonym Zgrupowaniem "Radosław") oraz lokalizacja tych strat. Dane zaczerpnął autor przede wszystkim z książki S. Fojcika Żołnierze AK "Kryska", stamtąd także pochodzą zamieszczone tu zdjęcia portretowe "Kryskowców". Nietypowa pozycja, niewiele chyba jest socjologicznej literatury o Powstaniu, tym bardziej godna uwagi.

Uwagi:
- W książce znajdują się 72 ilustracje, w tym zdjęcia oraz 4 mapki, a także 968 miniaturowych zdjęć portretowych (reprodukcja z książki Fojcika).

Pamiętne miejsca Czerniakowa

Autor: Janusz Dereziński
Pierwsze wydanie: Ząbki, 2004
Ilość stron: 128

Opis:
Opracowanie dotyczące miejsc pamięci związanych z Powstaniem znajdujących się na Czerniakowie. Po krótkim wprowadzeniu następuje omówienie czterdziestu trzech takich miejsc, przy każdym znajduje się kilka fotografii oraz opis walk i wydarzeń powstańczych. Całość zrobiona rzeczowo i schludnie, godna polecenia, choć pokrywa się w dużej mierze z treścią książki Czerniaków z serii "Warszawskie Termopile". Mocniej zainteresowani powinni sięgnąć po obie pozycje, pozostałym wystarczy jedna - do wyboru, obie są wartościowe.

Uwagi:
- Auto był żołnierzem Zgrupowania "Kryska" (pseudonim: "Jarosz").

środa, 10 października 2007

Ochrona porządku i bezpieczeństwa publicznego w Powstaniu Warszawskim

Autor: Janusz Marszalec
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1999
Ilość stron: 440

Opis:
Bardzo ciekawe opracowanie dotyczące działalności służb zapewniających porządek i strzegących przestrzegania prawa podczas Powstania Warszawskiego. Omówione są to pod tym kątem poszczególne dzielnice oraz poszczególne zagadnienia: żandarmeria, obozy jenieckie, dezercje, sądownictwo powstańcze, załamania dyscypliny, problemy związane ze współdziałaniem etc. Fascynująca pozycja, pokazująca Powstanie od tej mniej bohaterskiej strony - niepodważająca przy tym jednak samego bohaterstwa, a wykazująca jedynie, że Powstańcy nie zawsze byli ludźmi wyłącznie kryształowymi i bez skazy. Szczególnie ciekawe jest omówienie przypadków dezercji i opuszczania stanowisk bez rozkazu. Bardzo ważna praca, a przy tym rzetelna i taktowna. Do polecenia dla każdego.

Uwagi:
- Książka była pracą doktorską autora, napisaną pod opieką prof. Tomasza Strzembosza.

Mokotowski oddział Kedywu Okręgu Warszawa Armii Krajowej

Autor: Tadeusz Jaegermann, Jerzy Pietrzykowski
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1997
Ilość stron: 142

Opis:
Skromna monografia jednego z sześciu warszawskich Oddziałów Dywersji Bojowej. W pierwszej części książki opisana jest działalność konspiracyjna oddziału oraz udział w Powstaniu na Mokotowie oraz w Lasach Kabackich i Lasach Chojnowskich jako Oddział Osłony Sztabu V Obwodu AK (kryptonim: OS-V). W kolejnej części też listy osobowe żołnierzy poszczególnych plutonów, lista poległych i inne zestawienia. Trzecia część natomiast to dziennik powstańczy Jerzego Pietrzykowskiego, obejmujący okres 1 sierpnia - 26 września. Ponadto w książce znajdują się liczne dokumenty oraz wypiski z kroniki klasztoru oo. Dominikanów na Służewie. Pozycja głównie dla pasjonatów.

Uwagi:
- Obaj autorzy byli żołnierzami OS-V (pseudonimy odpowiednio: "Klimek" i "Dębski"
- W książce znajduje się 55 fotografii: zdjęć portretowych oraz fotokopii dokumentów, a także mapa terenu działań oddziału w Powstaniu.

Moja kompania

Autor: Ludwik Kotowski
Pierwsze wydanie: Warszawa, 2002
Ilość stron: 208

Opis:
Wspomnienia "Ludwika" - dowódcy kompanii O-3 pułku "Baszta", oraz jego kolegów z oddziału. Część napisana przez "Ludwika" jest w zasadzie opracowaniem dotyczącym szlaku bojowego kompanii i wszystkich ważniejszych walk, wspomnienia kolegów i koleżanek dotyczą natomiast epizodów Powstania na Mokotowie. W książce znajdują się też relacje z powojennych uroczystości środowiska Powstańców oraz lista żołnierzy kompanii (185 osób). Zaletą książki są też mało znane zdjęcia z Powstania z archiwum rodzinnego autora. Pozycja do polecenia przede wszystkim zainteresowanym walkami na Mokotowie.

Uwagi:
- W książce znajduje się 131 zdjęć.

57 dni szperacza "Staszka"

Autor: Stanisław Lipski
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1997
Ilość stron: 210

Opis:
Wspomnienia "Staszka", żołnierza kompanii B-3 mokotowskiego pułku "Baszta". Napisane wyjątkowo barwnym językiem (miejscami nawet na granicy dobrego smaku) i pokazujące Powstanie z wielu stron: nie tylko samej walki, ale także zwyczajnych ludzkich zachowań. Książka ma charakter pamiętnika obejmującego okres od 28 lipca do 27 września. Czyta się dobrze, do polecenia nie tylko zainteresowanym "Basztą".

Uwagi:
- Autor po wojnie był rzeźbiarzem, wykonał m.in. pomnik na kwaterze "Miotły" na Cmentarzu Wojskowym.
- W książce znajduje się 27 zdjęć, m.in. prac autora oraz fotografii portretowych.

wtorek, 9 października 2007

Grupa Kampinos

Autor: Jerzy Koszada
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1998
Ilość stron: 164

Opis:
Bardzo elegancko wydane (format A-4, sztywna okładka, błyszczący papier) opracowanie dotyczące Grupy "Kampinos". Na początku książki znajduje się krótkie omówienie działań konspiracyjnych w tym rejonie, następnie zaś mamy bardzo przejrzystą historię powstańczą oddziału, w tym m.in.: sformowanie Grupy "Kampinos", działania bojowe, kontakty z Węgrami, Zakład Niewidomych w Laskach, bitwa pod Jaktorowem. Ponadto w książce znajdują się: spis stoczonych bitew, opis powojennej działalności kampinoskich żołnierzy, fotokopie meldunków i rozkazów, lista poległych oraz pomordowanych, album zdjęć (z Powstania, portretowych oraz miejsc pamięci i uroczystości rocznicowych).

Uwagi:
- Autor był żołnierzem Grupy "Kampinos" (pseudonim: "Harcerz").
- W książce znajduje się 140 zdjęć bardzo dobrej jakości oraz 10 dobrych mapek (w tym jedna duża).

"Obroża"

Autor: Lesław M. Bartelski
Pierwsze wydanie: Warszawa, 2002
Ilość stron: 284

Opis:
Opracowanie dotyczące VII Obwodu Okręgu Warszawskiego AK "Obroża" działającego na obrzeżach Warszawy. Na początku książki autor omawia konspiracyjne losy obwodu, bardzo szczegółowo, następnie zaś przechodzi do jego dziejów powstańczych, które przedstawia równie wyczerpująco. Można znaleźć tu m.in. omówienie: przebicia się oddziałów ppłk. "Grzymały" na Mokotów, działań w Kampinosie, natarcia na Dworzec Gdański, bitwy pod Jaktorowem, losów żołnierzy obwodu po Powstaniu. W drugiej części książki jest przewodnik po miejscach walk i pamięci, uszeregowany według miejscowości i ulic - przy każdym miejscu jest skrótowe omówienie jego historii. Dla zainteresowanych działaniami powstańczymi poza Warszawą - pozycja obowiązkowa, warto też by pozostali sięgnęli po tę książkę i poznali stosunkowo mniej znany temat.

Uwagi:
- Książka należy do serii "Warszawskie Termopile".
- W książce znajdują się 34 zdjęcia (także mniej znanych z Powstania) oraz 5 mapek i planów.

IV Obwód Ochota Armii Krajowej

Autor: Stanisław Tymkiewicz
Pierwsze wydanie: Warszawa, 2004
Ilość stron: 138

Opis:
Podtytuł książki brzmi: Polegli w Powstaniu Warszawskim w 1944 r. i w czasie konspiracji lat 1939-1944. Można znaleźć tu kolejno: krótką historię konspiracyjną obwodu; opisy walk w Warszawie, w tym: Reduta Wawelska, Reduta Kaliska, bitwa pod Pęcicami; opisy walk na obrzeżach Warszawy, m.in. w Lasach Chojnowskich - wszystko bardzo skrótowo. Następnie jest bardzo szczegółowa obsada personalna dowództwa IV obwodu, wraz ze schematem organizacyjnym, oraz spis poległych żołnierzy wraz z krótką informacją przy każdym nazwisku. Pozycja daje jedynie ogólne pojęcie o walkach na Ochocie i późniejszych, ale jako źródło informacji encyklopedycznych bardzo cenna.

Uwagi:
- Autor był żołnierzem 426. plutonu w IV Obwodzie (pseudonim: "Michał").
- Książka zawiera 97 ilustracji, w tym: mapy, zdjęcia portretowe, zdjęcia powojenne (z uroczystości oraz miejsc pamięci), zdjęcia pamiątek.

Z lamusa pamięci

Autor: praca zbiorowa
Pierwsze wydanie: Londyn, 1989
Ilość stron: 148

Opis:
Krótka książeczka zawierająca wspomnienia Powstańców z Mokotowa, w tym m.in. jednego z dowódców kompanii B-3, Witolda Złotnickiego "Witolda". Relacje oprócz samego Powstania obejmują też miejscami czas konspiracji oraz pobyt w obozach jenieckich. Dla zainteresowanych pułkiem "Baszta" pozycja warta uwagi, dla pozostałych: można, ale nie trzeba.

Uwagi:
- W książce nie ma żadnych zdjęć.
- Ciekawostką jest, że książka została wydana przez Oficynę Poetów i Malarzy (Poets and Painters Press).