piątek, 31 sierpnia 2007

Przemarsz przez piekło

Autor: Stanisław Podlewski
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1949
Ilość stron: 684

Opis:
Fabularyzowany opis walk na Starówce. Dobrze napisana książka, miejscami z lekką emfazą. W zasadzie każdy rozdział jest osobną historią, nie trzeba więc czytać po kolei. Całość daje niezły obraz przebiegu Powstania na Starym Mieście, choć trzeba wziąć poprawkę, że pisana była w czasie PRL-u i nieco ubarwia dokonania Armii Ludowej. Niemniej na pewno warta polecenia, bo pisana jest bardziej z perspektywy ludzkiej, a nie wojskowej.

Uwagi:
- Autor był Powstańcem w batalionie "Iwo".
- Książka zawiera 101 zdjęć.
- Fragmenty książki ukazywały się w prasie w 1947 r., dwa lata później pojawiło się wydanie książkowe, kolejne wydania (1956 i 1971) były poszerzane o nowe rozdziały.

Na barykadach Warszawy

Autor: Stanisław Komornicki
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1964
Ilość stron: 364

Opis:
Wspomnienia "Nałęcza", żołnierza 104. kompanii Związku Syndykalistów Polskich. Autor walczył na Starym Mieście, po upadku Starówki przeszedł kanałami do Śródmieścia, a następnie walczył na Czerniakowie. Trzykrotnie przepłynął Wisłę, najpierw sprowadzając pomoc berlingowców, a potem po upadku Czerniakowa. Książka bardzo dobra literacko, chyba jedne z lepszych wspomnień powstańczych. Zawiera listę żołnierzy 2. plutonu szturmowego kompanii, do którego należał autor.

Uwagi:
- książka zawiera 70 zdjęć i reprodukcji dokumentów, w tym 2 zdjęcia panoramiczne.

Mokotów 1944

Autor: Lesław M. Bartelski
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1972
Ilość stron: 712

Opis:
Opracowanie dotyczące walk na Mokotowie, głównie pułku "Baszta". W pierwszej części książki autor opisuje lata okupacji i struktury konspiracyjne działające na Mokotowie, w drugiej zaś koncentruje się na działaniach militarnych w tej dzielnicy w trakcie Powstania. Książka napisany barwnym językiem, autor stara się ją nieco zbeletryzować. Dla zainteresowanych Powstaniem na Mokotowie - pozycja obowiązkowa.

Uwagi:
- Książka zawiera 184 zdjęcia oraz 5 mapek.
- Autor w Powstaniu był żołnierzem pułku "Baszta"

Starówka 1944

Autor: Piotr Stachiewicz
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1983
Ilość stron: 352

Opis:
Opracowanie dotyczące walk Grupy "Północ" na Starym Mieście, bogato udokumentowane (sporo dokumentów jest cytowane). W stosunkowo niewielkiej objętościowo książce autor zawarł w miarę kompletny opis działań w tej dzielnicy. Dodatkowym jej atutem jest to, że swoje uwagi co do tekstu mógł zgłosić dowódca obrony Starego Miasta, ppłk "Wachnowski". Warto jednak traktować tę pozycję jako zbiór informacji, a nie ciekawą beletrystykę, którą można przeczytać "od deski do deski".

Uwagi:
- Autor był Powstańcem z batalionu "Parasol".
- W książce znajduje się 75 zdjęć oraz jedenaście szkiców (mapek).
- Autor przedstawia stosunkowo wiarygodne szacunki dotyczące liczby obrońców Starówki.

Uczestnicy i świadkowie Powstania Warszawskiego

Autor: Janusz Kazimierz Zawodny
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1984
Ilość stron: 428

Opis:
Zbiór wywiadów przeprowadzonych w latach 1965-1972 z osobami w różny sposób związanymi z Powstaniem Warszawskim. Podzielony jest na działy:
I. Członkowie władz RP w Londynie
II. Władze cywilne w kraju
III. Komenda Główna oraz Komenda Okręgu Warszawskiego AK
IV. Dowódcy obwodów, rejonów, zgrupowań
V. Powstańcy kobiety
VI. Powstańcy mężczyźni
VII. Lotnicy RAF udzielający pomocy powstaniu
VIII. Dyplomaci polscy i obcy (Moskwa, Waszyngton, Rzym, Londyn)
Wywiady przeprowadzone zostały m.in. z: gen. Władysławem Andersem, gen. Stanisławem Kopańskim, gen. Marianem Kukielem, Stanisławem Mikołajczykiem, Karolem Popielem, Kazimierzem Bagińskim, Stefanem Korbońskim, płk. Januszem Bokszczaninem "Sękiem", płk Kazimierzem Irankiem-Osmeckim "Hellerem"-"Makarym", gen. Tadeuszem Komorowskim "Borem", Janem-Nowakiem Jeziorańskim, gen. Tadeuszem Pełczyńskim "Grzegorzem", ks. Tomaszem Rostworowskim, ppłk Stanisławem Błaszczakiem "Rogiem", ppłk Stanisławem Juszczakiewiczem "Kubą", ppłk Mieczysławem Niedzielskim "Żywicielem", kpt. Adolfem Pilchem "Doliną", mjr Kazimierzem Szternalem "Zrywem", płk Karolem Ziemskim "Wachnowskim", ppor. Bolesławem Stańczykiem "Xenem", ks. Józefem Warszawskiem "Ojcem Pawłem", ppor. Janem Więckowskim "Drogosławem", mjr Eugeniuszem Arciuszkiewiczem, gen. Ludomiłem Antonim Rayskim. Większość wywiadów jest krótka, sporo do życzenia pozostawia też warsztat dziennikarski (na usprawiedliwienie można dodać, że początkowo wywiady nie miały być publikowane). Mimo wszystko jednak jest to niezrównana kopalnia wiedzy, relacji i różnych spojrzeń na Powstanie. Pozycja nie do pominięcia szczególnie w analizie politycznych aspektów Powstania Warszawskiego.

Uwagi:
- Autor jest profesorem historii, brał udział w Powstaniu jako żołnierze batalionu "Łukasiński" oraz kompanii "Koszta".
- Wywiady zebrane w książce były jednym z materiałów źródłowych do książki "Powstanie Warszawskie w walce i dyplomacji"

W zasięgu PAST-y

Autor: Robert Bielecki
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1944
Ilość stron: 568

Opis:
Historia walk toczonych w Śródmieściu Północnym. W szczególności znaleźć tu można opis zdobycia PAST-y oraz kościoła św. Krzyża i Komendy Policji, a także zarys walk na Twardym Froncie i w Alejach Jerozolimskich. Przedstawione są tu też dwie próby połączenia Śródmieścia ze Starówką. Na końcu książki znajduje się spis poległych w tej dzielnicy.

Uwagi:
- W książce znaleźć można 50 zdjęć.
- Autor jest synem Powstańca z grupy szturmowej "Jeremi".

czwartek, 30 sierpnia 2007

Zośka i Parasol

Autor: Aleksander Kamiński
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1957
Ilość stron: 512

Opis:
Beletryzowana historia dwóch harcerskich batalionów, "Zośki" i "Parasola". Podzielona jest na dwie części: "W dywersji" i "Powstanie". Napisana w celach wychowawczo-dydaktycznych i zapewne czasem lekko koloryzująca fakty, niemniej dobrze się ją czyta i jest w miarę przyzwoitym kompendium wiedzy o walkach tych dwóch oddziałów. Akcent położony jest jednak na psychologiczne aspekty walki z bronią w ręku.

Uwagi:
- Książka zawiera 42 zdjęcia.
- Książka jest kontynuacją "Kamieni na szaniec" tego samego autora.

Dni walczącej stolicy

Autor: Władysław Bartoszewski
Pierwsze wydanie: Londyn, 1984
Ilość stron: 380

Opis:
Kalendarium powstańcze - każdy z sześćdziesięciu dni Powstania jest po kolei opisany. Autor bazuje na literaturze, obficie cytując z niej fragmenty wspomnień. Książka pomaga uporządkować sobie chronologicznie wszystkie wydarzenia z Powstania, szczególnie więc w chwili pierwszego wydania była niewątpliwie cenną pozycją. Dziś także warto po nią sięgnąć, choć to samo ujęcie tematu zostało później opracowane w przystępniejszy dla zwykłego czytelnika sposób (np. przez A.A. Kunerta).

Uwagi:
- Autor był więźniem Oświęcimia i uczestnikiem Powstania.

Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie

Autor: Stanisław Jankowski
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1980
Ilość stron: 432+412 (dwa tomy)

Opis:
Wspomnienia Stanisława Jankowskiego "Agatona", cichociemnego, pracownika komórki legalizacyjnej w AK (fałszowanie dokumentów), żołnierza batalionu "Pięść". W pierwszym tomie autor opisuje swoje perypetie wojenne (kampania wrześniowa, Francja, Anglia, kurs cichociemnych, zrzut do kraju), w drugim natomiast przybliża pracę w konspiracji (swoją i poznanych osób) oraz przedstawia swoje losy podczas Powstania. Całość napisana barwnym językiem i bardzo sprawnie pod względem literackim.

Uwagi:
- W książce znajduje się 77+88 zdjęć i reprodukcji dokumentów.
- Autor po wojnie był jednym z głównych budowniczych Warszawy.

Pamiętniki żołnierzy baonu "Zośka"

Autor: pod redakcją Tadeusza Sumińskiego
Pierwsze wydanie: Warszawa 1957 (?)
Ilość stron: 560

Opis:
Jest to zbiór relacji żołnierzy "Zośki" spisanych po wojnie. Podzielony na trzy główne części: Wola, Stare Miasto, Czerniaków, zgodnie ze szlakiem bojowym batalionu. Autorami relacji są m.in.: Tadeusz Sumiński "Leszczyc, Witold Bartnicki "Wiktor"-"Kadłubek", Bogdan Deczkowski "Laudański", Witold Sikorski "Boruta", Ryszard Białous "Jerzy", Stanisław Sieradzki "Świst", Wojciech Szymanowski "Synon", Stanisław Lechmirowicz "Czart". Na końcu książki znajduje się lista poległych "Zośkowców" (niepełna)

Uwagi:
- W nowszych wydaniach książki znajduje się biografia Jana Rodowicza "Anody", zamordowanego w śledztwie przez UB.
- Książka zawiera 40 zdjęć.
- Mimo drobnych nieścisłości, relacje są niezwykle cenne, a przy tym czyta się je niemal jak beletrystykę - dobra książka na początek przygody z Powstaniem.
- Wadą książki jest brak indeksu osobowego, przez co ciężko znaleźć poszczególne fragmenty.

Powstanie warszawskie

Autor: Adam Borkiewicz
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1957
Ilość stron: 576

Opis:
Pierwsze całościowe opracowanie zarysu działań wojskowych w Powstaniu. Mimo półwiecza jakie upłynęło od wydania książki, dalej jest ona jedną z ważniejszych pozycji w literaturze powstańczej. Podzielona jest na cztery części:
I. Przygotowania
II. Wybuch powstania
III. Bitwa o przetrwanie
IV. Dogorywanie stolicy
W pierwszej części przedstawione jest tło wydarzeń, w drugiej natomiast opis pierwszych godzin walki oraz ich efekty. Trzecia część zawiera kilka różnych wątków. Oprócz opisu pierwszych dni Powstania (w tym natarcia Niemców na Woli), mamy tam też przedstawione osobno dwa główne działy dotyczące walk na Starym Mieście oraz w Śródmieściu - w obu wypadkach zakresem czasowym jest 5-31 lipca. Jest również mowa o walkach na Sadybie oraz na Powiślu. Wreszcie w ostatniej części opisane są walki we wrześniu: bój o przyczółek czerniakowski, upadek Mokotowa i Żoliborza oraz kapitulacja.
Książka zawiera pewne błędy i braki jeśli chodzi o szczegóły, ale główne aspekty militarne i ich oceny raczej nie były nigdy podważane.

Uwagi:
- Mottem książki są słowa Marii Cetys, ps. "Szympans", która na pytanie "Bist du banditin?" odpowiedziała "Jestem żołnierzem Armii Krajowej." , za co została rozstrzelana.
- W książce znajduje się 6 dużych map dotyczących działań w poszczególnych dzielnicach.
- Wydanie książki opóźnione zostało przez aresztowanie autora i skonfiskowanie mu sporej części notatek.
- Na początku tę pozycję lepiej traktować jako encyklopedię, wyszukując tylko potrzebne informacje, a przeczytanie "od deski do deski" odłożyć na później (inaczej można się trochę zniechęcić).

"Parasol"

Autor: Piotr Stachiewicz
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1981
Ilość stron: 796

Opis:
Jest to monografia batalionu "Parasol", wchodzącego w skład Zgrupowania "Radosław". Podzielona została na cztery części:
I. Geneza, organizacja i struktura oddziału
II. Działalność konspiracyjna w 1943 r.
III. Działalność konspiracyjna w 1944 r.
IV. Powstanie Warszawskie
W rozdziałach II-III opisane są szczegółowo wszystkie akcje dywersyjne batalionu, w tym m.in. Akcja Kutschera i Akcja Koppe. W ostatnim rozdziale przedstawiony jest powstańczy szlak bojowy oddziału: Wola - Starówka - Czerniaków - Mokotów. Książka zawiera spis wszystkich żołnierzy batalionu oraz zdjęcia większości z nich.

Uwagi:
- Autor był żołnierzem batalionu "Parasol".
- Monografia jest najpełniejszym opisem historii oddziału.
- W książce jest 465 zdjęć, większość portretowych.

Batalion "Zośka"

Autor: Anna Borkiewicz Celińska
Pierwsze wydanie: Warszawa, 1990
Ilość stron: 844

Opis:
Książka jest monografią batalionu harcerskiego "Zośka" wchodzącego w skład Zgrupowania "Radosław". Podzielona jest na pięć rodziałów:
I. Korzenie
II. Droga do oddziału
III. Oddział kształtuje się ( Grupy Szturmowe 3.11.1942 - 21.8.1943)
IV. Batalion "Zośka" w dywersji (1.9.43 - 31.7.44)
V. Szlak powstańczy batalionu
Rozdział pierwszy przedstawia tło historyczne wydarzeń, drugi natomiast wyjaśnia w jaki sposób doszło do powstania oddziału. W trzecim rozdziale opisane są losy oddziału do śmierci przyszłego patrona batalionu - Tadeusza Zawadzkiego "Zośki" (w tym szczegółowo omówiona Akcja pod Arsenałem), zaś w czwartym akcje dywersyjne od śmierci "Zośki" do Powstania. Wreszcie w rozdziale piątym najważniejszym z punktu widzenia tego katalogu przedstawiony jest szczegółowo szlak bojowy "Zośki", od cmentarzy Woli poprzez obronę Starówki oraz walki o przyczółek Czerniakowski. Na końcu książki jest spis wszystkich żołnierzy batalionu, z podstawowymi danymi; są też zdjęcia większości żołnierzy batalionu.

Uwagi:
- Autorka była łączniczką w batalionie "Zośka".
- Monografia jest najpełniejszym opisem historii oddziału.
- W książce jest 481 zdjęć, głównie portretowych.

Wstęp / Księga gości

Witam wszystkich.

Niniejszy blog ma być w założeniu bazą danych na temat literatury dotyczącej Powstania Warszawskiego. Każda notka poświęcona będzie jednej książce, z krótkim opisem oraz przypisanymi tagami określającymi ogólną tematykę. Dzięki temu, wybierając stosowny tag, będzie można łatwo wyszukać wszystkie książki na dany temat.

Tagi dzielnic bez gwiazdki (np. 'Starówka') oznaczają, że danej pozycji jest omówiona całość walk w danej dzielnicy lub też dana pozycja dotyczy głównie walk w danej dzielnicy; tagi dzielnic z gwiazdką (np. 'Starówka*') oznaczają, że w w danej pozycji walki w danej dzielnicy znajdują się na drugim planie, w tle. Inaczej mówiąc przy szukaniu informacji o danej dzielnicy w pierwszej kolejności warto użyć tagu bez gwiazdki.

Kształt bloga zapewne będzie się jeszcze zmieniał, tak by był jak najbardziej przyjazny dla potencjalnych użytkowników. Zachęcam do wszelkich komentarzy, najchętniej krytycznych, zwracam też uwagę, że mimo starań o rzeczowość, opisy miejscami są nieco subiektywne, proszę więc z góry o uszanowanie mojego prawa do własnych opinii, nawet jeśli ktoś ma drastycznie odmienną.

Niniejszy wpis jest także księgą gości, czyli miejscem gdzie chętni mogą zostawiać ślad swojej bytności, do czego serdecznie zapraszam.